Tomaten kweken

Over tomaten zaaien en kweken valt heel, heel veel te vertellen. We gaan daarom proberen om zoveel mogelijk relevante informatie te geven, maar proberen het wel “behapbaar” te houden. Voor wie het interessant vindt: de tomaten komen oorspronkelijk uit Meso-Amerika en werden door de Maya’s en de Inca’s al gekweekt. Met de komst van de Spanjaarden zijn de tomaten in Europa beland.

Samenvatting

Zaaien	februari – april
Diepte	0,5 centimeter
Temperatuur	20 – 25 graden
Kiemtijd *	5 – 14 dagen
Verspenen	als de plantjes 2 blaadjes hebben
Uitplanten	vanaf half mei (let op vorst!)
Voeding	tomatenvoeding (circa 6-1,5-7)
Oogsttijd *	juni – september
Voedingswaarde	16 kcal (1 stuks, 70 gram)
	vet: 0,4 gram
	koolhydraten: 2,2 gram
	vezels: 1 gram
	eiwit: 0,5 gram
	zout: 0 gram
Soort gewas maanstand	vruchtgewas

* Afhankelijk van het ras.

Rassen

De lijst van soorten tomaten is behoorlijk groot. Er schijnen zo’n 60 soorten tomaten te zijn. Natuurlijk hebben we die niet allemaal uitgeprobeerd. Tot nu toe hebben wij vrij veel succes met het telen van verschillende rassen waarbij de Maja (zo’n 45 cm. hoog) en de Moneymaker (1,5-2 meter hoog) zeer veel oogst opleverden. We hebben meer rassen geteeld in de loop der jaren, maar daar waren we minder enthousiast over. We hebben ook nog de tomaat Zapotec gekweekt. Die had wel veel vruchten maar die werden vervolgens nauwelijks tot niet rood. Meer over de oorzaak daarvan kun je lezen op de pagina “Kweektips voor tomaten”. Tiny Tim, Tumbling Tom, etc. zijn allemaal dezelfde tomaten in rood en geel en zijn geschikt voor bijvoorbeeld hanging baskets. Zegt men. Nou, wij hebben het zelf nog niet voor elkaar gekregen om de tomaten te laten hangen, bij ons groeien ze altijd rechtop in de hanging basket. Maar aangezien de planten niet groot worden, is dat tot nu toe geen probleem. De tomaatjes zijn klein en geschikt om bijvoorbeeld in een salade te verwerken.

Grondsoort

Onze ervaring is dat tomaten eigenlijk overal wel op groeien. We hebben zaai- en stekgrond gebruikt, potgrond, kokos zweltabletten, etc. en eigenlijk groeide het overal wel goed op. Dit jaar gaan we rockwool cubes en Root it cubes proberen. Een tomaat vraagt wel veel voeding (zie “bemesting“) maar qua grond is een tomaat naar onze ervaring niet heel veeleisend.

Zaaien

Tomaten kun je vanaf zo’n beetje februari binnen voorzaaien. Het moment is afhankelijk van het ras. Sommige tomaten kun je al in januari zaaien, maar februari is een goede richtlijn om aan te houden. Om te voorkomen dat je tomatenplanten lang en slungelig worden kun je het beste zorgen voor warme en vooral ook voldoende licht. Meer daarover kun je ook lezen op de pagina “Kweektips voor tomaten“. De temperatuur om te kweken ligt meestal zo tussen de 20 en 25 graden Celsius.

Als het plantje een tweede paar echte blaadjes heeft, kan het plantje verspeend worden. Dat wil zeggen, dan kun je het plantje in een groter potje zetten, bijvoorbeeld een P9 potje. Zelf gebruiken wij een kweekpotje met deksel en een schaaltje daaronder. Dat laatste maakt het water geven makkelijker. In principe maakt het niet uit waar je de plant in zet, als het maar niet gelijk een te grote pot is.

Verzorging

Je moet een tomaat meestal wel opbinden, tenzij de plant laag blijft zoals een Maja van 45 centimeter. Ook moet je een tomaat “dieven”. Dat houdt in dat je in de oksel van een tak (daar waar de tak uit de hoofdstam groeit) het beginnende takje weghaalt. Sommige tomatenrassen zoals struiktomaten (= indeterminate rassen) hoef je niet te dieven, maar de meeste (determinate) rassen wel.

Als een tomaat groot genoeg is en het (nog) belangrijker wordt dat de tomaten gaan rijpen, dan kun je de top van de plant eruit halen. Dan groeit de plant niet verder de hoogte in maar zal zijn energie gaan steken in de vruchten.

Het is verstandig om de tomatenplant een tikje te geven als deze bloemetjes heeft. Daarmee help je de bestuiving een handje. Gewoon de tomatenplant bovenaan vastpakken en voorzichtig en zachtjes (!) een beetje schudden. Je kunt ook ieder takje met bloesem even een zacht tikje geven. Het spreekt voor zich dat je dit niet te hard moet doen 😉 .

Tomaten houden van een zonnige standplaats. Als de temperatuur te hoog wordt, zul je zien dat de tomaten moeilijker rijpen. Zie het artikel “Kweektips voor tomaten“.

Bewatering

Tomaten zijn vrij gulzig en hebben, ook tijdens de groei van zaadje tot plantje, behoorlijk wat water nodig. Bij het opkweken van het zaad zetten wij de grond met zaden meestal in een laagje water. Sinds 2019 gebruiken wij een Quad Grow voor het kweken van tomaten buiten (of in de kas) en dat werkt heel goed. Ze krijgen voldoende water en dan ook nog eens regelmatig. Waar je wel op moet letten bij het water geven, is dat je niet op het blad giet en niet direct op/bij de stam. Hiermee voorkom je schimmelziekten. Als je een omgekeerd plantpotje een stukje van de stam af plaats maar wel bij de wortels en daar water in geeft, dan voorkom je schimmelziekten.

Geef liever 1x wat meer water dan iedere keer een klein beetje. Dit helpt bij het ontwikkelen van een goed en diep wortelstelsel. Om de complexiteit te verhogen: volgens de theorie houdt een tomaat er niet zo van om met zijn wortels in het water te staan. Wat dan weer tegenstrijdig is met onze Quad Grows waar de wortels het waterreservoir in groeien en de plant dus wel degelijk met zijn wortels in het water staat. Kiest de plant zelf voor, maar toch. Let op! Als de vruchten beginnen te verkleuren, dan moet je minder water geven om te voorkomen dat de vruchten gaan scheuren.

Bemesting

Een tomaat heeft vrij veel bemesting nodig. Als de planten groeien en vruchten vormen, hebben ze toch eigenlijk wel iedere week voeding nodig. Je kunt daarvoor (vloeibare) tomatenmest gebruiken. Meestal hebben de vloeibare tomatenmestsoorten een NPK van zo’n 4-2-5. De tomatenmestkorrels van DCM hebben een NPK van 6-3-12.

Ziektes

Helaas heeft een tomaat ook wel eens last van ziektes. Zo is de tomaat wel wat gevoelig voor schimmelziekten. Daar kun je zelf al veel aan doen door voldoende water te geven en daarbij de bladeren droog te houden.

Ook zogenoemde neusrot komt wel voor. Dan heeft de tomaat wisselend water gehad (veel-weinig-veel-weinig) en/of een gebrek aan calcium (kalk) gehad. Dit kun je oplossen door regelmatig water te geven en kalk te geven. Door de kalk wordt de schil wat steviger.

Ook kan een tomaat last krijgen van Phytophthora infestans. Dat is eigenlijk een aardappelziekte maar aangezien een tomaat en aardappel familie van elkaar zijn, is een tomaat er ook gevoelig voor. Deze ziekte komt vooral voor bij warm vochtig weer in de zomer. Wisselteelt door de tomaat op een andere plaats in de grond te zetten of de grond in de pot te vervangen kan hierbij helpen. Als de plant aangetast is, dan moet je die gelijk verwijderen om verdere verspreiding te voorkomen.

Combinatieteelt

Goede buren zijn sla, peterselie, prei, radijs, rammenas, spinazie, ui, wortel, basilicum, selderij, andijvie, knoflook, munt, peper, suikermais, bieslook en asperges.

Slechte buren zijn aardappel, komkommer, venkel, rozemarijn, erwt, pastinaak, ui, dille, bloemkool, spruitkool, broccoli en augurk

Oogsten

Wanneer je kunt oogsten hangt af van het ras en het uitplanten, maar ook van het weer en waar je woont. Heb je een vroege soort, is het een warm voorjaar (maar niet te warm) en woon je meer in het Zuiden van Nederland, dan kun je in juli al tomaten oogsten. Maar bij ons in het Noorden van het land en met de tomatenrassen die wij telen, is dat meestal pas in september. Richtlijn: als de tomaat rood is en niet te hard meer, is hij rijp. Lees meer over het rijpen van tomaten in het artikel “Kweektips voor tomaten“.